چرا فالش می خوانیم؟
یک خواننده به دلایل مختلفی ممکن است نتواند یک ملودی را آنطور که انتطار می رود بخواند و نت ها را در فرکانس های غیر صحیح و گاه گوش خراش بخواند. فالش خوانی دلایل مختلفی دارد. آشنایی با این دلایل به معلمان آواز و خوانندگان کمک می کند تا در صدد رفع این نقص برآیند. یک خواننده هر چقدر هم صدای زیبایی داشته باشد، اگر ملودی را صحیح نخواند، نتیجه برای شنونده جذاب نخواهد بود. گاه فالش خوانی ممکن است بسیار جزئی و در حد یک هشتم پرده باشد که در این صورت نیز، مخاطب متوجه نازیبایی در موسیقی می شود و در نهایت جذب آن نمی شود. در ادامه با دلایل رایج فالش خوانی آشنا می شویم.
اختلالات شنوایی: برخی از افراد دارای اختلالات شنوایی یا فیزیکی هستند و عدم توانایی آنها در تولید ملودی ها ناشی از این مشکل است. اما تخمین زده می شود که تنها 3 تا 5 درصد جمعیت کره زمین از دیدگاه پزشکی این مشکل را داشته باشند و نتوانند ملودی ها را بشنوند یا پردازش کنند. در میان اهالی علاقمند به موسیقی این درصد ممکن است کمتر هم باشد، چون فردی که از موسیقی لذت می برد احتمالا آنرا درست می شنود. معمولا این مشکلات در پی آسیب های مغزی و محیطی یا مشکلات ژنتیکی در افراد وجود دارند.
درک نادرست ملودی: برخی از اشتباهات در خواندن ملودی ناشی از درک نادرست است. درک ملودی ممکن است به دلایلی چون شنیدن اشتباه ملودی باشد که ناشی از صداهای مزاحم محیطی یا کم دقتی در شنیدن است. این شکل از فالش خوانی علی الخصوص در خوانندگانی که بیشتر به گوش خود تکیه می کنند تا نت های روی کاغذ، رایج تر است.
ضعف در به خاطر سپردن: این مشکل علی الخصوص در ملودی هایی که پیچیدگی بیشتری دارند روی می دهد. هر چقدر میزان پیش بینی پذیری ملودی برای خواننده پایین تر باشد، احتمال خطا در به خاطر سپردن ملودی بیشتر است. همچنین ذهن باید به یادگیری و به خاطر سپردن آن عادت کند.
ضعف در تمرین در دوران کودکی و نوجوانی: خوانندگی یک مهارت الزامی برای زندگی نیست. عده ای از افراد از کودکی هیچ گاه خواندن را امتحان نکرده اند یا امتحان کردن آنرا ادامه نداده اند. یعنی خواندن هیچ گاه جزئی از عادات آنها در کودکی و نوجوانی نبوده است. اگر از این دسته از افراد در سنین جوانی و میانسالی بخواهید که بخوانند، عمدتاً فالش هستند. بخشی از خانم های ایرانی که به دلیل محدودیت های اجتماعی، حتی در خلوت خود خواندن را امتحان نمی کنند، معمولاً در سنین بزرگسالی در تلاش برای خواندن فالش هستند. باورهای غلطی که اطرافیان یا خود فرد در خویش تقویت می کنند ممکن است به این مشکلات دامن بزند. برای مثال اگر ملکه ذهن کودکی این باشد که صدای بدی دارد، ممکن است دیگر هرگز اقدام به تلاش برای خواندن نکند.
دوری از موسیقی: بخشی از افراد به دلیل ایزوله بودن از انواع موسیقی، ریتم ها، هارمونی ها و صداها ممکن است نسبت به گستره وسیعی از سایر موسیقی ها فالش باشند. اگر فردی که از کودکی تا بزرگسالی تنها موسیقی ملی ایرانی را گوش داده باشد و برای اولین بار در بزرگسالی برای خواندن یک ملودی کلاسیک تلاش کند، فالشی های بسیار در خواندن ملودی این قطعه خارج از انتظار نیست. همین موضوع بالعکس نیز صادق است. به نظر می رسد این موضوع ناشی از پردازش صدا در مغز و توان آن باشد.
خروج از محدوده امن: منطقه امن در واقع محدوده ای از نت هاست که خواننده به راحتی آن ها را می خواند و معمولاً شامل گستره میانی و پایین (بم) صدایی فرد می شود. اگر ملودی در محدوده ای بالاتر از محدوده امن فرد باشد خواننده دچار استرس و تنش می شود و دچار ترس برای خواندن ملودی خارج از محدوده امن صدایی خود می شود. به این ترتیب فرد به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه نیم پرده یا کمی بیشتر از آن ملودی را پایین تر از فرکانس واقعی می خواند و فالش می شود.
مشکلات فیزیکی: افراد گاه به دلیل مشکلات فیزیکی حنجره یا تنفسی ممکن است در خواندن محدود باشند. این مشکلات از طریق مشاوره معلم آواز و تشخیص و معاینه پزشک متخصص حنجره قابل شناسایی است. برخی از فالش خوانی ها ممکن است به دلیل مشکات مقطعی یا دائمی در ساختار فیزیکی دستگاه تولید صوت در بدن است.
محدودیت در فیزیک دستگاه صوتی: محدودیت های فیزیکی (و نه مشکلات فیزیکی) در ساختار حنجره یا سیستم صوتی ممکن است واضح نباشند و در زمان صحبت کردن فرد قابل شنیدن نباشند. اما در زمان خواندن این محدودیت ها خود را به گوش می رسانند. عمده این مشکلات ناشی از ضعف در تمرین و ورزیدگی دستگاه تولید صوت در بدن است و با تمرین و آموزش قابل رفع است. مشکلات بعدی همگی ناشی از محدودیت های فیزیکی هستند.
حرکت بین رجیسترهای صدایی: معمولا برای خوانندگان آماتور حرکت بین رجیسترهای صدایی مشکل ساز است و منجر به فالشی در صدا می شود. این مشکل علی الخصوص در حرکت از رجیستر گستره میانی صدایی به گستره زیر صدا رایج است. در این حالت معمولا صدای خواننده به میزان غیر قابل پیش بینی فالش می شود و میزان فالشی ممکن است بیش از یک پرده یا دو پرده باشد. این مساله عمدتا ناشی از کافی نبودن میزان کشش در چین های صوتی پدید می آید که تنها و تنها با آموزش و تمرین قابل کنترل است.
کنترل ضعیف نفس: اگر جریان هوای خروجی به صورت یکنواخت نباشد، در اجرای برخی نت ها ممکن است رنگ صدا و فرکانس آن دست خوش تغییر شوند که هر دو برای گوش مخاطب جذاب نیستند. در این حالت معمولا فشار ناگهانی به چین های صوتی کشش بیشتری در آنها پدید می آورد و باز شدن ناگهانی آنها معمولا نتی با فرکانس بالاتر از فرکانس مورد نیاز تولید می کند. این حالت چیزی نیست جز فالشی. این موضوع نیز با آموزش و تمرین قابل کنترل است. مثلا تمرین آپوجو یک تمرین عالی برای رفع این مشکل است. جدا از این تمرین، صداها تمرین دیگر در حوزه آموزش آواز برای کنترل نفس که اساس خوانندگی است وجود دارند.
تاخت به نت زیر: تاخت یا پرش برای اجرای نت زیر، و به طور کلی پرش ها در اجرای نت ها ممکن است منجر به اجرای فالش شود. یک مشکل رایج در این موارد زمانی است که خواننده نتی بالاتر از نت مورد نظر را می خواند. حالت دیگر این است که خواننده برای لحظات بسیار کوتاهی نتی غیر از نت اصلی را می خواند و سپس به سرعت خود را تصحیح میکند. این مساله هم عمدتا ناشی از حالت فضای دهانی و کنترل نفس روی می دهد که با آموزش و تمرین قابل رفع است.
مشکلات دیگری همچون اجرای آرپژها، ویبراتوهای نادرست، بازنبودن دهان، پوزیسیون اشتباه سر، پوزیسیون اشتباه زبان و ... نیز وجود دارند که عوامل رایجی در بروز فالشی در صدا هستند.
نتایج یک بررسی بین دو دسته از خوانندگان خوب و بد (از حیث فالش خواندن) نشان می دهد، هر دو دسته در درک تغییرات ملودی و تفاوت نت ها با هم فرقی ندارند. اما خوانندگان خوب تر، در تولید صدا ها بسیار بهتر عمل می کنند. همچنین در همین بررسی مشخص شد خوانندگانی که فالش خوانی زیادی دارند، معمولاً عمدتا به میزان نیم پرده یا کمی بیشتر فالش هستند (چه یک نت چه یک ملودی). این نشان می دهد که تفاوت خوانندگان خوب و بد بیش از هر چیزی باید ناشی از عادات شنوایی و خواندن و مهم تر از همه مسائل تکنیکی باشد.
فالش خواندن، بروز خطاهای تکنیکی و مسائلی از این دست ذات حرفه خوانندگی است و برای هر خواننده حرفه ای نیز در مواقعی روی می دهد. در این میان آنچه مهم است، توجه به علل بروز اشتباه و تلاش برای کاهش آن تا حد ممکن است.